آزمانک
میتگ ءِ چاریں پانداں ھبر تالان اَت کہ دِھکان گمشاد ءِ وانِندگ ءُ پُھتوئیں بچّ، ھپتیں گْوھارانی برات چاؤش ءَ وتکُشی کُتگ۔ وھدے اے ھبر کہ منی گُوشاں کپت، آسے جبین ءَ ایرکپت ءُ دِل ءِ بند بنداں بِہ گِر داں تانسریں بالاد ءَ چو اگریچی انگراں مالان بوت ءُ آھے چہ زُبان ءَ در اتک۔
ھو ڑِے تنگدستی ءُ نیزگاری! ترا چمّ ءِ پُشت مہ کپات، اگاں نا اے وانِندگ ءُ سوھوئیں ورنا چو زوال آماچ نہ بوت اَنت۔
من کاپِر ءِ چیر ءَ نشتگ اِت ءُ گوں وت ءَ جبڑگ ( جَوَڑگ ) ءَ اِتاں کہ وژدل ءَ سلام دات۔
سلام گزّی جان!
والیک سلام
ھال کن تو ڈڈّ ءُ وش ئے۔ مرچاں گِندگ نہ بَہ ئے۔ پیش ءَ تئی پادانی ھِٹّکی نہ کپتگ۔ نُوں تو پہ کلّھے گِندگ نہ بَہ ئے، زان ءَ ترا کسے ءَ گپّے گْوشتگ بے بلاہ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔؟
نا وژدل جان نا! من ءَ کس ءَ دانکے نہ گْوشتگ، بس گوں زِند ءِ بے سریں کارانی گُلائیشی ءَ موہ نہ رستگ کہ تئی ءُ تُرو ملِکناز ءِ چارگ ءَ نہ یتکگ آں۔
تو بِہ نِند بھتاور! انچو رسگ ءُ گسّگ، ھاھاھاھاھاھاھا۔ ترا نگبھت شر گِپتگ ئے گوں ھمے زنگ ءُ پارسنگاں۔
نِندگ ءَ وَ من نِنداں گزّی جان! بلے ھال کن نہ وشیں ھبرے منی گُوشاں ژونگگ ءَ اِنت، ھما اِنت کہ اے ھبر منی گُوشاں کپتگ، من پہ بے اشکامی وت ءَ پہ تو سر کُرتگ دانکہ راستیں ھالے بِہ گِراں ءُ دِل ءَ اِیمن بِہ کناں، چی ءَ کہ انچو پہ ھلوت ھر ھبر راست منّگ ءُ باور کنگ نہ بیت۔ اے دُروگاں جھانے سُتکگ، ءُ دومی من ھمے پرنگیانی رمساں نہ زان آں، من گْوشتگ بلکیں ھمے ” اپریل پُول ” مہ بیت۔ ءُ دومی نگیگیں جاوراں مارا گوں ڈیھ ءُ راج ءَ انچو ماں پتاتگ کہ مردُم اے وڑیں گپّاں انچو پہ دیم دُروگ ھم گْوشت نہ کنت۔
شر وژدِل جان تو مشک ءِ سارتیں آپے بور، گُڑا پہ دِلجمی نِندیں ءُ ھبر کنیں۔
شر گْوش ئے گزّی جان! گُڑا وارین سارتیں آپے دانکہ دم بالا بِہ بیت ءُ سِتک ء دِل پہ ھوش گوش بِہ بَہ آں۔
وژدِل ءَ رُود ( رُود ۔ آپواری ) ءِ آپ یکّیں گُلمب ءَ تِنگ اِتاں ءُ پہ منی گپّانی گُوشدارگ ءَ بے چاڑ اَت کہ بلُّک سنجی مِینژُلان ءَ چہ دمک ءَ سھرا بوت ءُ دیم پہ مئے نیمگ ءَ پیداک اَت۔ پمشکا من ءُ وژدِل ءَ وتی ھبر شموشت ءُ دلگوش گوں بلُّک سنجی ءِ مِینژُلگاں کُت۔ وھدے بلُّک سنجی مئے گْور ءَ سر بُوَگی اَت کہ پیسر ءَ گوں ارسیگیں چمّاں گْوشت ئے، ھال کن اِت چُکّاں تیوگیں میتگ ءَ ھرجاپے دنز اِتگ کہ دِھکان گمشاد ءُ بیچارگیں تِلیان ءِ وانِندگیں بچّ ءَ وت ءَ سادے لوپ کُتگ ءُ کُشتگ، راستے۔۔۔۔؟
وژدِل پہ ھبکّھی من ءَ چارگ ءَ اَت ءُ من پسّو دات، ھو بلّی!راستے۔ وائے پہ مئے گُلامی ءَ، اگاں نا اے سیر ءُ ازگاریں ڈگار ءِ واھُند ما پہ تنگدستی ءُ نیزگاری وت ءَ پاھُو نہ دات ءُ وتکُشی نہ کُت۔ باریں داں کد۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
گوں اے ھبر ءِ اِشکنگ ءَ ھور بلُّک سنجی ءَ لھڑیں آسردے کشّ اِت ءُ پہ بے چِڑکّہ دیمے دات گمشاد ءِ گِس ءَ ، بلے وژدِل انگت پہ ھبکّہ ءُ ھیرانی من ءَ چارگ ءَ اَت ءُ وانگ وانگ اَت، انچو سما بوت کہ وژدِل اے جھان ءَ نہ اِنت۔
من کمّیں بے تواری ءَ پد وژدِل ٹُوھینت ءُ گْوشت: ھاں وژدِل جان! ھال کن تو ھیالانی کُجام جنگل ءُ گیابان ءَ سربتگ ءُ سر سر ئے۔۔۔۔۔۔۔؟
چاراں وژدِل ءِ پسّو ءَ پیسر چمّانی ارساں وت پسّو دات، من ھم پہ کُھت ءُ ارمانی سر جھل کُت ءُ زمین ءِ کرونڈگ ءَ لگ اِت آں، بلے وژدِل ءِ چم چہ ارساں زِیراپ اِت اَنت۔
کسانیں ساھتے ءِ پِرگْوزگ ءَ پد وژدِل پہ گِلّوتگیں چمّے گْوشت: گُڑا گزّی جان! اے سکّیں ساھت ءَ برات، برات ءِ کُوپگ بیت ءُ درد ءَ وارت، بُرواں من ءُ تو وت ءَ گوں گمشاد ءِ درد ءُ دور، رنج ءُ گماں شریدار کنیں۔ اے آس چو کہ دم، دموک اِنت مارا ھم گُلابانی ھار ءِ سوگات نہ بکش اِیت ءُ گْور ءَ نہ دنت۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
گوں وژدِل ءِ اے ھبر ءَ ھور من چادر چنڈّ اِت ءُ کُوپگ ءَ کُت، دوھیناں دیم دات پہ گمشاد ءِ گِس ءَ۔ ما وھدے گمشاد ءِ گِسانی نزّیک ءَ سر بوت اِیں، گریوگ، زار ءُ پِریاتاں جھان سر ءَ زُرتگ اَت ءُ میتگ ءِ تانسریں مھلوک جُمب اِتگ اَت اَنت۔ تِلیان تُستگ اَت ءُ گْوھارانی گریوگ ھُداوند ءِ ارش ءَ ژامبلینگ ءَ اَت اَنت، بلے ھِچّ پہ ھِچّ۔ چی ءَ کہ کارے مہ بوتیں، نُوں کہ بوتگ دست چی ءَ رس اِیت۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ھو! یک گپّے الم ھست، ھمے مرگ ءِ سَوَب چی اِنت اے مارا زانگی اِنت، اگاں نا بَہ کَول ء بلوچانی ءَ اے آس کہ کپتگ تُر ءُ ھُشک نزانت۔
ما وھدے گمشاد ءِ گِس ءَ سر بوت اِیں، مارا کبرجن شاھی ءَ وش آتک کُت ءُ پھناتے ءَ کشّ اِت ءُ گْوشگ ءَ لگ اِت۔
گزّی ءُ وژدِل جان! اے سکّیں ساھت ءَ ھرکس چہ وت ءَ گیش ء وت نہ اِنت، بلے مارا شُمارا گوں یک ءُ دو ورنا ءَ کبرِستان ءَ رَوَگی اِنت دانکہ میّت ءِ مانِش ءُ وابجاہ ءَ اڈَ بِہ کن اِیں، پہ درپ ءُ جاہ کنگ ءَ دیر مہ بیت۔ جون کہ بے ارواہ بوت چوناھا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔، گرماگ ءَ چِد ءُ گیش سگ اِت نہ کنت۔۔۔۔۔۔۔۔۔
من گوں لھمیں گالوارے ءَ شاھی ءِ پسّو دات ءُ گْوشت: شر شاھی جان! برد ءُ ٹیکُماں بِہ زور ءُ رَوَیں گُڑا۔۔۔۔۔۔۔۔
من ءُ وژدِل، شاھی ءُ دِگہ دو ورنا دیم پہ کبر ءِ جَنگ ءَ کبرِستان ءِ پاند ءَ رھادگ بوت اِیں۔ ما شاھی ءِ سروگانی ءَ کبر جت ءُ جاڑی کُت ءُ ورناھے دیم دات کہ تو بُرو گمشاد ءِ مستریں برات ھُداوش ءُ ناکو کسُّو ءَ ، اے دِگہ ڈلگیں مردُماں بِہ گْوش کہ کبر تیار اِنت، اگاں شُما میّت شُشتگ گُڑا دیرے مدار اِت۔
اے ورنا ءَ دِرکّ پہ میتگ ءَ بست اَنت، ما ھمد ءَ ھر یکّے گوں وتی جِند ءِ ھیالاں جبڑگ ءُ بش بش ورگ ءَ اِت اِیں کہ کسانُکیں ساھتے ءَ پد شاھی ءَ دِرّائینت وژدِل جان! بلے کن اِت کہ مھلوک ءَ را میّت گون اِنت ءُ پیداک اِنت۔ من کہ چکّ چرّینت چاراں میّت نزّیک اِنت، ما گوں شاھی ءِ ھمراھی ءَ میّت ءِ دیم ءَ شُت اِیں پہ کُوپگ دَیَگ ءَ، ما کُوپگ دات ءُ آؤرت نِماز جنازہ ءِ جاہ ءَ اِیر کُرت ءُ کُلیں مھلوک یک یک ءَ مُچّ بُوھان اِت اَنت۔ تیوگیں مھلوک کہ یکجاہ بوت اَنت، گُڑا ناکو کسُّو ءَ مُلّا دِینّار پہ نِماز جنازہ ءِ وانگ ءَ پرمان کُرت۔
چہ نِماز جنازہ ءِ وانگ ءَ پد میّت کہ کبر ءِ لھد ءَ اِیر دَیَگ بوت، ربیت ءِ رِد ءَ ما کُلاں چنکّے چنکّے ھاک پِر دات۔ ھمے مْیان ءَ گپّ گپّ ءِ تہ ءَ مُلّا دِینّار گوں ناکو کسُّو ءَ ھبر ءَ اَت کہ ھرچی واجہ ھُدا ءِ رزا اِنت، چاؤش ءِ نسیب ءَ زان ءَ ھمے مرگ بوتگ۔ ناکو کسُّو ءَ سر چنڈّینیت ءُ ھو کُت، بلے چہ پدی نیمگ ءَ بالاچ ءَ شاکارگے جت ءُ دِرّائنت،
مُلّا! اے جْوانیں ھبرے نہ اِنت کہ من اے مُچّی ءِ تہ ءَ بِہ گْوش آں تو دُروگ بندگ ءَ ئے، بلے تئی ھبر پھک رد اِنت۔ بلکیں اے مرگ واجہ ھُدا ءَ چاؤش ءِ نسیب ءَ نبشتگ نہ کُتگ، گُلامی ءَ نبشتگ کُتگ۔ اگاں مرچی ما گُلام مہ بوتین اِیں، گُڑا وانِندگ ءُ زانتکاریں چاؤش ءَ وت ءَ پاھُو ءِ ساد لوپ نہ کُت ءُ وتکُشی نہ کُت، اے ھمے گُلامی ءِ برورد اِنت کہ مارا رسگ ءَ اَنت۔ مرچی سرکار ءِ گْور ءَ زانت ءُ پھم ءَ را کدر ءُ بِستار نیست، بس ھرجاہ کلدار، لب ءُ لالچ ءِ آس جمبول اِنت ءُ میرٹ پہ نام، اگاں نا مرچی چاؤش کبر ءِ باھوٹ نہ بوتگ اَت۔
اگاں ما مرچی سما نہ کُت! گُڑا اے گُلامی مئے آپ ءُ ننگ ءَ ھم کشّ اِیت، رندے اِٹ اڑے ابید سر ءِ ھاک مانریچگ ءَ دِگہ ھِچّ درد ءِ درمان نہ بیت۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
مُلّا دِینّار ءِ دپ پچ اَت ءُ زھر زھر ءَ چارگ ءَ اَت کہ ناکو کسُّو ءَ دِرّائینت، مُلّا اے زھگ ءِ گپّاں گُوش مدار، بیا سرگِر گس ءَ رویں ءُ پاتیایے وانیں۔ مُلّا پشل پشل ءَ ناکو کسُّو ءِ ھمراھی ءَ دیم پہ گس ءَ رھادگ بوت۔ شاھی ءَ وژدِل گْوانک جت کہ بیا کولیگاں اے برد ءُ ٹیکُماں زُوریں ءُ سرگِریں۔ من ءُ وژدِل گوں شاھی ءِ ھمراھی ءَ برد ءُ ٹیکُم، سپتُک ءُ اے دِگہ لنش ءُ پتار زُرت اَنت ءُ دیم گِسانی نیمگ ءَ دات ءُ راہ گِپتیں، بلے پتیان ءِ لاڑُکیں بچّ بالاچ ءِ گپّ من ءَ جبین ءَ رُوسّینگ ءَ اَت اَنت کہ تو کَے ئے ءُ تئی پجّار چی اِنت۔۔۔۔۔۔۔
من یکرندے پد ءَ جبڑگ ( جَوَڑگ ) بُنگیج کُت ءُ وت ءَ وت گْوشگ ءَ لگ اِت آں کہ گُلامی ءَ را ھزار پِٹّ لانت اِنت، اگاں نا ازگاریں ڈگار ءِ واھُند پہ چُنڈے نان ءَ پاھُو ءِ ساد ءَ دْرنگ نہ بوت اَنت۔ من گوں ھمے جیڑگاں داں شاھی ءِ لوگ ءَ سر بوت آں، چاراں گریوگ، زار ءُ پِریاتانی توار کمّی ءِ بدل ءَ گیش بوتگ۔
من کمّیں ساسار ءَ پد لوٹ اِت کہ گمشاد ءِ گِس ءَ بُرواں ءُ چہ دُور ءَ اتکگیں مردُماں آپ ءُ تام بِہ کن آں، بلے موتک ءُ مودگانی گُوشدارگ ءِ ھاٹیگ ءَ پھک جواب داتگ اَت۔ پمشکا من واتر دیم پہ وتی گِس ءَ دات ءُ وژدِل گوں شاھی ءِ ھمراھی ءَ گمشاد ءِ گِس ءَ جُنز اِت۔ من کہ گِس ءَ اتک آں، تچک ءَ کاپِر ءِ ھونکّیں ساھگ ءَ تگرد ءِ سر ءَ نشتاں ءُ دوبر ھیال ءُ جیڑگانی بے در ءُ دمکیں راھے ءَ بیگواہ بوت آں۔ ھمے جیڑگ جیڑگ ءِ مْیان ءَ دیدگاں چاؤش سھرا بوت ءُ گْوشگ ءَ لگ اِت،
گزّی! منی نیم بُندگیں واباں سرجم کن ءُ بے براتیں گْوھاراں دز بِہ گِر، چو مہ بیت باندا اے آس تئی ھمراھی ءَ تانسریں راج ءَ تاراج بِہ کنت، من وَ سُتک آں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
من کہ وت ءَ چہ جیڑگاں گیشّینگ ءِ جُھد کُت چاراں ساھگ لیٹ اِتگ ءُ پیشیم پِرگْوستگ، بلے جیڑگاں راڈے دِرتگ ءُ نوکیں تکے مانداتگ۔ من ءُ منی جیڑگ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔، ھپتیں گْوھارانی برات چاؤش ءِ نیم بُندگیں واب۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
