بلوچ راج ءِ پدریچی پُشدر ءِ بابت ءَ باز بگیری گندگ بیت،درامدانی ھواری ءَ بلوچ زانوگر ھم یک گپے ءِ سر ءَ ھم پَت نہ اَنت۔ایشی ءِ بنکی سْوب بلوچ راج ءِ کِر ءَ گْوستانک ءَ وتی نبشتگیں ابید چہ”رندی“ شائری ءَ دگہ ھچ نیست،رندی شائری ھم یک وھدے نبشتہ نہ بیتگ بلکیں اے چہ کرناں بیتگیں داستان اَنت کہ پُشت ماں پُشت پدریچاں پہ دل یات بیتگ ءُ داں مارا سربیتگ اَنت۔اگاں ما ابولکاسم پردوسی ءِ شائری کتاب ”شاھنامہ“ تواکینہ کازی ءِ کتاب ”سائرس ازُم“ یونانی گْوستانک نبیس،بازیں اَرب تَر ءُ تابی ءُ ھیروڈوٹس ءَ اگاں ھورتی ءَ بوانیں گڑا آیاں کساس اے سرجمیں دمگ ءَ کہ اود ءَ انگت بلوچ آباد اَنت نہ ایوک ءَ آیانی بابت ءَ گپ کُرتگ بلکیں جنگی پِڑ ءَ بلوچانی جوانمردی ءِ ستا کُرتگ۔پشت کپتگیں گپ بلوچ ءِ پدریچ ءِ گڑا اے بابت ءَ گْوستانک نبیس ءُ چہ تر ءُ تابیانی کتابانی ھواری ءَ بلوچستان ءَ ھستیں دمب کہ نہ ایوک ءَ مارا دمگ ءِ ھمک گام ءَ دست کپ اَنت بلکیں دمب زانتانی پٹ ءُ پول ءَ ھم اے پدر بیتگ کہ ایشیا ءِ اولی دودمانی بستار بلوچ دمگ ءَ رس اِتگ کہ اود ءَ مھرگڑہ ءَ شرپمندیں زندگی ءِ بندات بیتگ۔ مھرگڑہ، شاھی تمپ،شال،ھاران،ھزدار،نال،مشکے ءُ بیلہ ءِ کْوھنیں تباہ بیتگیں میتگ اے راستی ءَ پدر کن اَنت کہ مردماں بندات ءَ میتگانی آباد کنگ چہ بلوچستان ءِ دمگ ءَ بیتگ اَنت ءُ چہ ھمد ءَ مردمی چاگردی نزام ءُ دودمان ءِ بنیاد ایرکنگ بیتگ۔بلوچستان ءِ کْوھنیں میتگ ھجری دور ءَ سیادی دار اَنت۔وھدےکہ آ وھد ءَ ھچ مزنیں سرکار نہ بیتگ۔مھرگڑہ ءِ میتگ جھان ءِ کْوھن تریں میتگ زانگ بنت ایشانی کْوھنی ءَ کساس 11000سال بیت۔
.1
مھرگڑہ ءِ ھواری ءَ بلوچستان ءِ دگہ دمگاں ودی بیتگیں کْوھنیں میتگانی جھمنند دلجمی ءَ مئے بلوچ پیر ءُ کماش بیتگ اَنت،آیاں نہ ایوک ءَ مردمی دودمان ٹاھینتگ بلکیں جھان ءَ چہ دودمان ءَ پجاروکی کُرتگ۔
اگاں اے دمبانی سر ءَ پٹ ءُ پول کنگ بہ بیت گڑا بلوچ ءِ پدریچی گْوستانک ءِ بابت ءَ آ دُرسیں لیکہ کہ آیانی تہ ءَ بلوچ راج ءِ سیادی گوں آدگہ راج یا پدریچاں بندوک کنگ بیتگ آ دُرس رد کنگ بنت۔یک نودربرے ءِ بستار ءَ وھدے ما بلوچ ءِ سر ءَ نبشتہ بیتگیں گْوستانک ءَ وانیں بازیں منانک انچائین اَنت،آیاں لھتیں رندی شائری ءِ سرپد بیگ ءَ ابید امیر ھمزہ ءِ پدریچ گْوش ایت،چوشکہ رندی شائری ءِ تہ ءَ کہ اے امیر ھمزہ ءِ گپ ھست اِنت اے سیستان ءِ نامی ئیں جنگولیں بلوچ سردارے بیتگ کہ بنواباس ءِ ھاکمی ءِ دور ءَ اربانی گون ءَ داں سَے دھکاں جنگ کنگ ءَ بیتگ ءُ یک بنشونے ءِ رد ءَ آئی ءَ ابداللہ ءِ نام ءَ امیرالمومنین ءِ پنام رس اِتگ ءُ وتی ھاکمی ءِ جارے ھم جتگ۔بوت کنت کہ اے جنگاں رندانی پیر ءُ کماش ھوار بیتگ اَنت ءُ امیر ھمزہ ءِ جوانمردی ءُ سروکی ءِ سْوب ءَ وت ءَ آئی ءِ پُسگ گْوش اَنت یا اربانی ھاکمی ءِ دور ءَ وتی سر ءَ گْوستگیں زوراکی ءِ سْوب ءَ آیاں وت ءَ بابا امیر ھمزہ بلوچ وتی سروک لیک اِتگ چے ءَ کہ میرھمزہ آذرک یا میرھمزہ سیستانی ءَ اربانی بگیری ءَ جُھد کُرتگ۔توری سْوب چےکہ بہ بیت چہ پٹ ءُ پول ءَ اے پدر بیت کہ رندی شائری ءَ بابامیرھمزہ آذرک ءِ گپ بیگ ءَ اِنت۔میر گل ھان نسیر،ابن ھلدون ءُ ھتورام بلوچانی پدریچی پُژدر ءَ پُشت ءَ دور دنت ءُ آیاں ریکستانی ءِ پنام ءَ یات کنت،آگا نسیر اھمدزھی ءُ ھدا مُرزی نادر کمبرانی کردی پدریچ ءِ لیکہ ءِ منوک،اھمد یار ھان ارب، پوٹینگر،ترکمان پدریچ، ڈیمس یک نیمگے بلوچاں مکران ءِ کْوھن تریں پُسگانی وڑ ءَ چاریت ءُ دومی نیمگ ءَ رنداں ارب گْوش ایت،، نواب اکبرھان بگٹی بلوچاں گون آرین آن بندوک کنت۔سردار گیشکوری بلوچاں وجہ تسمیہ بل دیوتا گْوش ایت،المکدسی اربانی آھگ ءِ وھد ءَ بلوچانی جھمنندی ءِ گْواھی ءَ دنت،وھدے کہ پردوسی بلوچاں سیاؤش ءِ دور ءِ مید (آرین)لشکر ءَ گندگ ءِ ھواری ءَ سیاؤش ءِ زھگ کیھسرو ءِ زمانگ ءَ بولان داں ھند ءِ جھمنند پدر کنت آیاں جنگ ءُ چوپ ءَ سوھو گْوش ایت۔جنگانی تہ ءَ آیانی سوھوی ءِ بابت ءَ منانک ھم ھست کہ آیاں اے دمگ ءَ یک مھکمیں رنگے ءَ زندگی گوازینتگ۔آیانی اے جنگی سوھوی ءِ سْوب ءَ آیاں ایرانی لشکر ءِ تہ ءَ جاہ دات ءُ ھمیشے سْوب ءَ مزنیں کچے ءَ بلوچ سراوان ءُ جالاوان ءُ چہ مکران ءَ دیم پہ روکپتی نیمگ ءَ لڈ ءُ بار اِش کُرت۔ناروییانی بابت ءَ بازیں کتاباں نبشتگ۔آیانی جنگی کِرد ءُ اے دمگ ءَ ھزر(نارو، کیسپین) ءَ آیانی مھکمیں زندگی ھم پدر اِنت۔ایشی ءَ ابید نامی ئیں یونانی تر ءُ تابی ءُ بابائے گْوستانک ھیروڈوٹس ءَ ھم باز جاگہ بلوچانی بابت ءَ نبشتگ ایشانی تہ ءَ ”موسا نبیسی“
(Mossynoeci)
(مامسینی، مھمدھسنی)، پاریکانی(پرکانی، پرکانڑیں)مائشی (ممشئی یا مھمد شئی) ساسپیری(سرپرہ) کاسپین(ھیرکانی، بھرھیرکانیہ۔ کیسپین ءِ جھمنند)تیارینی(ایشانی پُشپد مرچی ھم تورانزھی ٹک ءِ دروشُم ءَ مستونگ ءَ آباد اَنت)،انچوش کہ کاسپین یا کاسپیری ءِ بابت ءَ گپ بیت ھمے وڑ ءَ ھیرکانیانی بابت ءَ ھم ھروڈوٹس ءِ کتاب ءِ تہ ءَ نبشتگ،بزاں آئی بلوچی نام (ھیرکانیا)ھم وتی پجار جوڑ کُرتگ اَت ءُ دگہ باز۔ھیروڈوٹس اے دُرسیں ٹکاں ھمے دمگ ءِ جھمنند گْوش ایت۔انچوش کہ آ پاریکانیاں ھم باکتریانی جنگاں پیشدار ایت،باکتری بزاں اوگانستان ءِ پُسگ بلے ایشی تہ ءَ سرجمیں اوگانستان ھوار نہ اِنت۔چے ءَ کہ ھیروڈوٹس گنداریانی بزاں کندھاریاں جتائیں پجارے دنت۔
.2
The Utians and Mycians and Paricanians were equpipped like the Pactyes
رجانک:۔ یوتی(ھوت) ومائشی(محمدشئی یا مامشئی) ءُ پاریکانی(پرکانڑیں) درسیں پاکتی (اوگان) ھمے وڑ ءَ سلاہ بند بیتگ اَنت۔
ھمے ٹکانی وڑ ءَ ھیرکانیانی گپ ءَ کنت کہ
.3
The Hyrcanians were armed like the persians their leader was Megapanus, who was afterward the governor of Babylon.
رجانک:۔ھیرکانی(کیسپین ءِ ٹک) پارسیانی وڑ ءَ سلاہ بند بیتگ اَنت،ایشانی سروک میگاپانس بیتگ کہ آوکیں وھداں بابل ءِ گورنر بیتگ۔
ھیرکانی بلوچانی سردارمیگابانس ءِ سرکار ءِ گون ءَ ھوار بیگ ءَ اے چیز زانگ بیت کہ اے دور بلوچ راج ءِ پسگ نہ ایوک ءَ جنگی پِڑ ءَ وت ءَ منّارینگ ءَ بیتگ اَنت بلکیں آ اھمنشی سرکار ءِ بھر بیتگ اَنت۔وھدے کہ ماکرونیاں ءُ موسا نوسیاں(مامسنی) ءِ ندارہ کشی ءَ یکیں پیم ءَ کنت۔اے بابت ءَ گْوستانک نبیس ھیروڈوٹس نبشتہ کنت کہ ماکرونیاں ءُ موسا نوشیاں ءِ سروکانی کاردار بیتگ اَنت۔
.4
اگاں بچار ءِ گڑا ھمود ءَ کہ مکران ءِ سیمسر توام بیت چہ ھمود ءَ مامسنی یا مھمدھسنی آنی دمگ بندات بیت آ توری ایران ءِ چیردستیں بلوچستان بہ بیت یا پاکستان ءِ زورگپتیں بلوچستان۔ایشی ءَ ھیروڈوٹس بلوچ راج ءِ جنگی پِڑ ءَ نکشہ چوش کش ایت کہ.موشیا ءَ آں دار ءِ کُلاہ سرا بیتگ ءُ کسانی دزلٹ ءُ زھم گون بیتگ ءُ زھمانی سر دراج بیتگ اَنت۔ایشانی تیارینی،ماکرونی ءُ موسا نوشیانی وڑ ءَ بیتگ اَنت۔
.5
اِد ءَ نی یک جیڑگی گپے اِش اِنت کہ بلوچ راج ءِ پُسگ ھما اَنت کہ آ ساروان ءُ جالاوان ءَ جھمنند اَنت یا مکران ءَ آیانی جنگی ریپک ءُ راھبند یک وڑ ءَ بیتگ اَنت۔ایشی ءَ ابید ھکیم ابولکاس پردوسی ءِ شائری کتاب ”شاھنامہ“ ءِ تہ ءَ آ بلوچاں آرین ھاکم سیاؤش ءُ کیھسرو ءِ زمانگ ءِ جنگول ءُ یک بیرکے ءِ چیر ءَ ھم پَتّی ءَ پیشدار ایت۔چوشکہ:-
سیاھش ز گردان کوچ و بلوچ
سگالیدہ جنگ و برآور دہ خوج
کسی درجھان پشت ایشان ندید
برھنہ یک انگشت ایشان ندید
درفشی برآوردہ پیکر پلنگ
ھمی ازدرفشش ببارید جنگ
.6
پردوسی وتی شائری ءِ تہ ءَ بلوچانی جوانمردی ءِ ستاہ ءَ کنت ءُ آیاں یک بیرکے ءِ چیر ءَ ھم پت پدر کنت،اِد ءَ کوچ ءِ گال بس پہ شائری ءِ لوٹانی سرجم کنگ ءَ کارمرد بیتگ۔داں شیئر ءِ پیشرد برابر بہ بیت ءُ باز ندکار کوچ ءِ گال ءَ دگہ پیم بزانت دیگ ءِ جُھد کنت،اگاں آ یک بیرکے ءِ چیر ءَ ھم پَتّ ءُ جوانمرد اَنت گڑا جتا بیگ ءِ گمان کنگ ءِ کُنش پشت نہ کپ ایت۔
چہ ایشی ءَ یک گپے پدر بیت کہ اے سرجمیں دمگ کہ ایشی ءِ سیمسر زِرباری نیمگ ءَ گوں ھندوستان،گورچانی نیمگ ءَ گوں اوگانستان ءُ روکپتگی نیمگ ءَ گوں ایران ءَ ھوار بنت ھمے بلوچانی بنکی جاہ اِنت۔پمشکہ اے گْوشگ رد کنگ نہ بیت،ھما لیکہ کہ بلوچانی سیادی گوں ارب،آرین،ترکمان، کرد یا بابلی بادشاہ ءُ دگہ کسے ءَ گوں بندوک کنگ انچائیں گپ اَنت چے ءَ کہ کْوھنیں گْوستانک ءِ تہ ءَ بلوچانی بابت ءَ نبشتہ کنگ بیت،اود ءَ نہ ھیروڈوٹس ارب، ترکمان، آرین،بابلی،کرد ءُ دگہ گْوشتگ اَنت ءُ نہ ھکیم ابولکاسُم پردوسی ءَ۔
اے بابت ءَ ڈاکٹر شاہ مھمد مری ءِ گپ تچک تِر اِنت کہ بلوچ راج ءِ سر ءَ داں روچ مرچی دُرسیں نبشتکاراں لٹے زُرتگ ءُ بلوچ ءِ سر ءَ کپتگ اَنت۔مارا پہ ایمنی ءَ نندگ ءَ نیشتگ۔کسے ءَ”بھو“ گوشتگ ءُ مارا کیسپین سی ءَ تاچینتگ،کسے ءَ داں ھلب ءُ کسے ءَ پارس ءَ تاچینتگ۔ما وتی منانکانی چہ درساں جتائیں لیکہ زُرتگ ءُ اتکگیں۔آ اِش اِنت کہ ما چہ دگہ جاھے نہ لَڈّ اِتگ ءُ اِد ءَ نیاتکگیں۔بلکیں چہ ھزاراں سالاں ھمے مئے سرڈگار اِنت ءُ ھمے مئے سرڈگار اِنت۔
.7
ڈاکٹر شاہ مھمد مری یک جاھے چوش ھم نبشتہ کنت کہ مئے دزرس ءَ بس بلوچ ءِ پنچ سد سال ءِ بلوچی لبزانک ھست اِنت۔پمشکہ ما چاکری دور ءَ گپ ءُ تران کنگ ءُ پیداکیں۔اد ءَ مھرگڑہ ءِ دودمان اوشتاتگ ءُ مئے سر ءَ توازہ کنگ ءَ اِنت۔جی ھو،ما پنچ سد سال ءِ نہ یازدہ ھزار سال کْوھنیں مردمیں۔
.8
ڈاکٹرشاہ مھمد مری ءَ ابید گْوستانک نبیس پروپیسر ڈاکٹر پاروک بلوچ ءِ لیکہ ھم ھمیش اِنت کہ بلوچ چہ دگہ جاھے نیاتکگ ءُ اِد ءَ آباد نہ بیتگ ءُ اُرشکار بزاں، آرین،کشان، ساکا، ھن،سپید ھن،اَرب،دراوڑ، تاجک ءُ دگہ نہ ایں بلکیں ھمے سرڈگار ءِ جھمنند اَنت کہ چہ ھیرکانیہ(کیسپین سی) ءَ بگر داں بلوچ ءِ زِر (بندراباس) ءَ روکپت ءَ کرمان ءَ بگر داں بولان ءَ سرجمیں دمگ۔
.9
چہ ایشی ءَ ھمے پدر بیت کہ بلوچ چہ دگہ جاھے نہ لَڈّ اِتگ ءُ اِد ءَ نہ یتکگ بلکیں چہ ھزاراں سال آ ھمے سرڈگار ءِ سر ءَ آباد اِنت۔ایشی ءَ ابید دگہ گْوستانک نبیسانی رد ءَ بلوچ راج وتی سرڈگار ءِ سر ءَ باھوٹی بنیاد ءَ آباد اَنت بزاں چہ دگہ جاگہ پہ لڈّ ءُ بار اَتکگ ءُ ھمے زمین ءِ سر ءَ آباد بیتگ اَنت۔اگاں ما مھر گڑہ ءُ بلوچستان ءِ آدگہ دمبانی ھواری ءَ پردوسی، ھیروڈوٹس ءُ لھتیں یونانی گْوستانک نبیساں ھورتی ءَ بوانیں آیاں بازیں بلوچ ٹکانی بابت ءَ نبشتگ کہ آ انگت بلوچستان ءَ جھمنند اَنت۔اے راستیانی زانگ ءَ پد باھوٹی ءِ لیکہ انچائیں گپ ءُ توازھے ءَ ابید دگہ ھچ نہ اِنت۔اشانی ھواری ءَ ھمید بلوچ ءِ کتاب مکران ءِ تہ ءَ بلوچاں اھامنشی، یونانی ءُ سانیانی بگیری ءَ پیشدار ایت کہ اے ھم یک منّانکے کہ بلوچ چہ زمانگاں ھمے دمگ ءَ جھمنند اَنت۔
ھلب یا چہ دگہ دمگاں لڈّ ءُ بار کُرتگیں نہ اَنت،اے و راستی یے کہ بلوچ ھما مردم بیتگ اَنت کہ آیاں دو،سَے ھزار سال گْوستانک ءِ تہ ءَ گوں وتی جنگی کردانی سْوب ءَ اود ءَ زمین دستیگ کُرتگ۔چے ءَ کہ ایران ءَ مید، ماد(آرین) دور ءِ سرکار ءَ بلوچ راج ءَ آیانی لشکر ءِ تہ ءَ مزنیں جاھے پہ وت ءَ جوڑ کُرتگ۔یک مزنیں لشکرے ءِ تہ ءَ پہ وت ءَ جاہ جوڑ کنگ بزاں سوبمند بیگ ءُ دمگ ءَ پہ وت ءَ زمین دستیگ کنگ ھژدری بیت ءُ چونائی ءَ ھم یک سوبمندیں لشکرے کہ جاگھے ءَ سوبین بیتگ گڑا دُرساں پیش اود ءِ چیزانی تْرام کنگ ءَ آ اود ءِ مردمانی سر ءَ بیسہ کُرت نہ کنت پمشکہ آئی ءَ وتی بیسھی ئیں مردمانی پکار بیت۔ایرانی استان ءِ ھمے لوٹانی پُشدر ءَ بلوچ آ دمگاں ھلب ءُ دگہ جاھاں جھمنند بیتگ اَنت۔
مُردنی ئیں اے گپ ھم رد کنگ نہ بیت کہ انیگیں دور ءَ بلوچ راج یک مزنیں راجے آئی تہ ءَ ارب، آریائی، تورانی،کرد، ھامی ءِ ھواری ءَ گوریچانی ترکمان ءُ تاجک ھم ھوار تَرّ اِتگ اَنت۔ایشی ءِ مستریں سْوب اے سرجمیں دمگ ءَ جنگ ءُ بلوچ دمگ یک انچیں جاھے ءَ اِنت کہ رودراتک،روکپت ءُ زِربار ءِ نیمگ ءَ یک مزنیں گْوزراھے۔
اے گچینی گپ ءُ تران ءِ تہ ءَ ما اے آسر ءَ سر بیں کہ بلوچ راج ایران ءِ چیردستیں بلوچستان، کرمان داں ایلان ءُ گیلان، اوگانستان ءِ چیردستیں دمگ کہ ایشانی تہ ءَ ربات، ھلمند، نیمروز ءُ پراہ ءَ ابید پاکستان ءِ چیردستیں بلوچستان، سند ءُ پنجاب ءِ بازیں جاھاں مرچی ھم بلوچ آباد اَنت ھمے سرجمیں دمگ ءَ بلوچستان گْوش اَنت کہ ایشی ءِ نکشہ مزنیں بلوچ ھاکم نسیرھان نوری ءَ کش اِتگ۔آئی ءَ پد میر ابدل ازیز کرد ءُ بلوچ گْوستانک نبیس سردار ھان،پاروک بلوچ ءُ ڈاکٹر اِنایت اللہ بلوچ ءِ پیمیں زانوگر ھم پت بیتگ اَنت۔ایشی ءَ ابید سرجمیں دمگ ءَ ساڑی ئیں ءُ داں انیگیں پٹ ءُ پولاں بلوچی دودمان گندگ بیتگ،پمشکہ اے گپ رد کنگ نہ بیت کہ بلوچ راج ءِ پدریچی پُشدر چہ بلوچستان ءَ اِنت کہ چہ جھان ءِ کْوھن تریں دودماناں گھتریں بستارے داریت۔
بنشون:
1۔بلوچستان اور برطانوی مورخین۔۔۔پروفیسرڈاکٹر فاروق بلوچ۔۔۔ناشر۔۔بلوچی اکیڈمی کوئٹہ۔ اکیڈمی۔۔۔اشاعت۔۔2018۔۔ایڈیشن۔اول۔۔صفحہ نمبر۔۔12-13۔
2۔ chapter 69 Herodotus History by A.D. Goldley 1920
3۔ chapter 62 Herodotus History by A.D. Goldley 1920
4۔دنیا کی قدیم تاریخ۔۔۔ہیروڈوٹس۔۔۔ترجمہ۔۔۔یاسر جواد۔۔۔ناشر۔۔۔صفحہ نمبر۔۔۔114۔
5۔دنیا کی قدیم تاریخ۔۔۔ہیروڈوٹس۔۔۔ترجمہ۔۔۔یاسر جواد۔۔۔ناشر۔۔۔صفحہ نمبر۔۔۔114۔
6۔حکیم ابولقاسم فردوسی۔۔۔شاہنامہ۔۔صفحہ نمبر۔۔372۔
7۔بلوچ قوم۔۔۔ ڈاکٹرشاہ محمد مری۔۔۔ گوشۂ ادب کوئٹہ۔۔۔ص۔۔۔8۔9)
8۔(مہر گڑھ سے ریاست کی تشکیل تک۔۔۔ڈاکٹر شاہ محمد مری۔۔۔ایڈیشن۔۔۔تیسرا۔۔۔ناشر۔۔۔سنگت اکیڈمی آف سائنسز۔۔۔صفحہ نمبر۔۔۔68)
9۔ بلوچ اور ان کا وطن۔۔۔۔فاروق بلوچ۔۔۔فکشن ہاوس۔۔۔ص۔۔۔88)
